Сообщения
Այսօր մարդկությունը ունի շատ բարդ ներկա, թերևս ոչ անցյալն է հեշտ եղել և, կարծում եմ, ոչ էլ ապագան է հեշտ լինելու, քանզի մարդկության պատմությունը միշտ եղել է պատերզամների պատմություն: Մարդը, ասում են, սոցիալական էակ է, սակայն, կարծում եմ, այս միտքը կիսատ է, քանզի մարդը լինելով սոցիալական էակ և ստեղծելով << մարդկություն>> կոչված համակարգը, իրականում ստեղծել է ինքնաոչնչացման հակված մի մեխանիզմ, որի նպատակը պատերազմն է: Մարդկության ստեղծած բոլոր բարիքները վերջնարդյունքում ծառայեցվել են պատերազմ վարելուն: Անգամ աստվածային շնորհները ծառայեցվում են պատերազմելուն: Այնպիսի մի վեհ զգացմունք, ինչպիսին սերն էր, ծառայեցվեց Իլիոնը գրավելուն: Իննը տարիների արյունահեղ մարդասպանությունը ծառայեցվեց << Արեսին>> գոհացնելու, հետագայում վեպեր գրելու և դրանցով սքանչանալու տռփանքին: Սա այն ամե՞նն է, ինչին ունակ է մարդկությունը:
Մարդու / որին ես սիրով այլախոհ եմ անվանում/ մտքի թռիչքը մշտապես զարմացրել ու հիացրել է ողջ մարդկությանը: Այդպես է հիմա և կլինի հետո: Սակայն, ամեն բարիք ի գործ է դրվել պատերազմի ասպարեզում: Առաջին հայացքից մարդկային մտքի ամեն ձեռքբերում վերջնարդյունքում ծառայեցվում է ինքնակործանման նպատակներով: Այդպիսի ձեռքբերումներից են հեռախոսները, հեռուստացույցը, ատոմային էներգիան: Եվ սա մի փոքրիկ ցանկը միայն: Միթե՞ << խեղճ ատոմը>> մի պահ կարող էր մտքով անցկացնել, որ մարդկությունն իրեն պայթեցնելու է յուր գլխին: Եղավ չլինելին… Միթե կարելի էր ենթադրել, որ կես դարից էլ կարճ ժամանակահատվածում տեղ կգտնեն երկու աշխարհամարտեր, որոնք կխլեն հարյուր միլիոնավոր մարդկային կյանքեր, որոնք ավելին էին, քան մինչ այդ տեղի ունեցած բոլոր պատերազմները միասին վերցրած, միթե՞ կարելի էր ենթադրել, որ մարդկության մի մասը հանիբալիզմի դրսևորմամբ, կայենաբար << կուտի>> իր եղբորը, բարեկամին, հարևանին՝ վերջինիս ազգային պատկանելության, առկա տարբերությունների, հավատքի և այլ առանձնահատկությունների համար: Եվ սա վերջը չէ, քանզի դեռ կա մարդկությունը, քանզի դեռ կան մարդկությանը երկու բևեռների բաժանողները, քանզի դեռ կա << բարու և չարի պայքարը>>: Արդյունքում մարդկությունը, լինելով հումք, որպես թնդանոթի միս է ծառայում թե՛ բարի և թե՛ չար տիտղոսավորված սատանաների միջև:
Իսկ այս ամենը ինձ մի բան է հիշեցնում՝ շան երկու լակոտների, դատական կողմերի, առևտրական չարչիների պայքար:
Այսօր տեղի են ունենում աշխարհայացքների փոփոխություններ, աշխարհաքաղաքական լուրջ զարգացումներ՝ այս ամենը նմանեցնելով տեկտոնական հզոր շարժերի: Իսկ այս ֆոնին մարդկությունը, կարծես խաղաղ, ապրում է հին << աշխարհայացքներով>>՝ բարու և չարի մասին իրեն հրամցված տեսություններով և գաղափարներով: Բազմիցս ասել ու կասեմ, որ, չնայած մարդկությունը հասել է << լուսավորության դար>>, սակայն մտոք շարունակում է խարխափել միջնադարյան ինկվիզիցիայի ճիրաններում, երբ կարող են այլախոհին վհուկ ճանաչել և խարույկի վրա այրել: Սակայն միթե՞ այդ << վհուկները>> չէին, որ առաջնորդեցին մարդկությանը դեպի լուսավորություն: Միթե գալիլեյները չէին, որ խարույկի վրա այրվելով լուսավորեցին ողջ աշխարհը / թեպետ Գալիլեյի մասին խոսելիս լավ կլինի գնալ Մատենադարան և մի պահ կանգնել հայ իմաստասերների խոսուն լռության առջև/:
Զզվում եմ այն տեսակից, որն ալարում է մտածել, սիրահոժար կերպով ընդունելով այն, ինչ հրամցնում են սկուտեղի վրա << մարդկություն>> ռեստորանում: Իմ բանականությունը չի կարող ընդունել, այն մերժում է մարդու սպառող, պորտաբույծ տեսակը: Ամենից զզվելին ու խղճմտանք առաջացնողը հենց այս զանգվածն է, քանզի այն չունի սկզբունքներ, այն հումք է, որին ավելի մոտ է հուսահատությունը, սթրեսայնությունը, մեկ կտոր հացով ապրելու երանությունը: Նա թույլ է տալիս, որ իրեն գործածեն բարու և չարի համաշխարհային թնդանոթազարկերում: Բարու թնդանոթից մարդը թռչում է չարի պատառաքաղի վրա և հակառակը: Համատարած մարդակերություն... Սա ճիվաղ է: Այն հասարակությունում, որտեղ չկան բարձր իդեալներով ապրող մարդիկ կամ նրանք ճնշված են՝ հաղթանակում է ամբոխավարության դալկությունը: Մարդու նյութական կեցությունը պիտի նրա արժանիքների, ստեղծագործ մտքի, արարչական էության արդյունքը լինի, իսկ, եթե այդպես չէ՝ հասարակությունը հիվանդ է, քանզի յուրաքանչյուր նենգաբարոյի հաղթանակ բացիլ ու պարտություն է տվյալ հասարակության համար: Սա հասարակության առաջին հիվանդությունն է: Ուստի, առաջնային եղել և մնում է գաղափարական հեղափոխությունը: Առանց գաղափարական հեղափոխության բոլոր հեղաշրջումները դատապարտված են տապալման՝ անգամ հաղթանակելու դեպքում:
Մարդկության մեծագույն ախոյանը ստրուկն է, որը բազում տերեր ունենալու հակում ունի՝ վերջիններիս վերապահելով իր փոխարեն մտածելու առաջնային իրավունքը, փոխարենը ստանալով մի կտոր հաց… Սա հասարակության երկրորդ ու կործանիչ հիվանդությունն է:
Արգահատանք և ամո՛թ… մե՜կ կտոր հաց… Ինչո՞վ է լավ այս մարդը փողոցում բնակվող շնից: Փոխարենը շունն առավել է նրանից, քանզի շան << առաքելությունը>> օրվա հացը հոտոտելով գտնելն է, նա ստեղծված չէ արարելու համար, այն իր մեջ չունի աստվածային էություն և իր առաքելությունը շատ լավ է կատարում և դեռ ավելին… այն հավատարի՛մ է, սիրո՛ղ ու գնահատող… Դուք տեսե՞լ եք նրա աչքերը… համեմատեք խնդրեմ… Այս մարդկանց համեմատ նա Շուն է: Շուն մեծատառով, որն ունի ավելի մարդկային քան շնական բնազդներ:
Վերջիվերջո չպետք է մոռանալ, որ բոլորին էլ մայր հողն է ծածկում, սակայն այդ հողին ևս պիտի արժանի լինել, որպեսզի << ծածկվելուց>> հետո ամոթն ու խարանը չլինեն շիրմաքարը ծածկվածի: Այնտեղ, ուր նենգաբարոն մեծ հաղթանակներ է արձանագրում, էական է ստրուկի դերակատարությունը:
Իսկ ահա << մարդը>>… իսկ այդ մարդը, որը շա՜ն պես, ստանալով իր մի կտոր… լա՜փը… չի՛ արարում, չի՛ ստեղծում, չի՛ ձգտում աստծուն, միթե՞ նա արժանի է գոյության, միթե՞ նա արժանի է մարդկային գոյության: Իհարկե ո՛չ: Մեծ մարդասիրություն է վերացնել այս խոլերիան մարդկության երակներից, իսկ վերացնելու բազմաթիվ ձևեր կան, որոնց մեջ իդեալականը ուսուցանումն է, որն էլ ամենատևականն ու որակյալն է: Ես չեմ ընդունում ֆիզիկական վերացումը, քանզի այն ապաշնորհ է, քանզի վերացնողն արդեն իսկ խոսում է իր և վերացվողի միջև գոյություն ունեցող հավասարության նշանի գոյության մասին:
Իրական ուսուցիչ լինելու կամ դառնալու համար պետք է մտածել, պետք է հասկանալ՝ արդյո՞ք ճիշտ է այն ամենը ինչ տեղի է ունենում, արդյո՞ք չկա այլ ճանապարհ, քան ներկայացվող բարու և չարի պայքարում կողմ կամ հումք լինելն է, արդյո՞ք չկա մեկ այլ՝ երրորդ ճամփաբաժան մեր այս << հեքիաթային քարից>> անդին: Երբ վիճում են երկու կողմեր՝ նրանց վեճը հավերժ կարող է լինել, եթե չկա երրորդը՝ դատավորը, ուսուցիչը, ծնողը՝ հայրը:
Աչդյո՞ք ճիշտ են մեր պատկերացումները բարու և չարի մասին: Բացենք մեր երրորդ աչքը: Ո՞ր արժանիքների համար ենք մեկին համարում բարի, իսկ մյուսին գանահարելով նետում չարիքի անդունդը: Ամեն ինչ հարաբերական է, իսկ հաճախ՝ կեղծ:
Քրիստոնեական աստվածաշունչը խոսում է աստծո մասին, անդրադառնում աստծո ժողովրդին, Հակոբին՝ իսրայել / աստծուն տեսած/, իսկ նրա ժողովրդին իսրայելացի անվանում: Իսկ ի՞նչ է իսրայելը, իսկ ո՞վ է հրեից աստվածը: Միթե՞ իսրայելը նույն իսրայել-իզրայել-ազրայիլը չէ, որը դևն ու դիվականությունն է: Միթե՞ առաջին ժողովուրդների գաղթը Հայաստանից չեղավ, միթե՞ առաջին գաղթողները հրեաները չեղան, որոնք դրախտից գաղթեցին դեպի մսըր՝ Եգիպտոս, որն էլ եղավ նրանց դժոխքն ու քավարանը: Միթե՞ ազրայելի խանդն ու նախանձը չէին, որ դուրս եկան ընդդեմ աստծու և գահավիժեցին երկնային բարձունքից: Միթե՞ հայը չէ այն ար-մենը, որն աստծո ժողովուրդն է, որն այսքան հալածվում է իր աստվածային ծագման համար: Միթե՞ Արարատի երկիրը չէ այն երկնասլաց վայրը, որը մյուս ժողովուրդների համար միշտ երկնային բարձրունք է եղել:
Միթե՞ ԱՐ-ԱՐ-իչը չէ գերագույն հայրը, որի անվամբ արթնանում ու քնում, որի անվամբ է բուրում հայկական հողի, հայոց օդի ամեն մի մասնիկն ու եզերքը: Իսկ միթե՞ այսօր հայը հումք չէ: Նա հավատարի՞մ է իր էությանը: Ահա՛, մտածե՛ք...
Նա արարո՛ղ է:
Նա ընկա՜վ: Գերմարդը ավելի ցած հայտնվեց քան շուկայի վաճառականը: Հայն ընկավ, երբ մոռացավ, որ նա է ուսուցիչը, նա է դատավորը, նա է Արարատի ժողովուրդը: Հայն ընկավ, երբ քաշվեց բարու և չարի փսեվդոպայքարի մեջ: Հայից իր արքայական գավազանը խլվեց և միայն դրա միջոցով կրկին հայը կգտնի, կվերագտնի իր սեփական էությունը: Երիցս զզվելի ու դատապարտելի է այն առաջնեկը, այն ուսուցիչը, այն աստվածայինը, այն բարձրը, որից միայն անունն է մնացել, որպես հիշողություն և, որն հաղորդ ու հավատարիմ չէ իր առաքելությանը:
Իսկ ո՞րն է հայի առաքելությունն այս աշխարհում: Ահա այս հարցի պատասխանն է, որ ստեղծելու է հայկական իրականության նոր կոնցեպցիան՝ հենված ազգայինի և աստվածայինի վրա, ստեղծելով նոր աշխարհակարգ համայն մարդկության համար: Որտեղ չի լինելու այն << նոր աշխարհակարգը>>, որին տանում են ներկայում համայն մարդկությանը: Մարդը պետք է վերագտնի իր արժանիքները՝ ձերբազատվելով փսեվդոարժեքներից:
Մարդկությունը պիտի դեմքով դառնա դեպի ԱՐ-ԱՐ-իչը:
