Ես

Ես սիրում եմ արծիվ լինել
Ու երկնքում հա՜ր սավառնել,
Միայնությո՜ւնն իմ վայելել,
Որպես արքա երկրին նայել,
Հանց իմաստուն կյանքին տիրել
Հեռվից չափե՛լ, վերցնել-դնե՛լ,
Ճիշտն ու սուտը սրտո՜վ տեսնել,
Կտրո՛ւկ դատել, կշռադատե՛լ,
Կյանքում միայն Ի՜մը սիրել,
Մեկի՛ն տիրել, անվե՜րջ սիրել,
Անմնացորդ կյանք նվիրել,
Սիրով գերել նաև գերվե՜լ,
Ինչպես անհույս մի խաղամոլ,
Միայն սիրով նաև սիրուց
Անվե՜րջ տարվել,
Չհասկացվե՛լ, բայց հասկանա՛լ,
Նաև ներե՛լ,
Ամեն ստի ըմբո՜ստ լինել
Ու չներել,
Նաև մեռնել` լո՜ւյս դառնալով,
Հո՜ւյս դառնալով` կյանք նվիրել,
Ու միշտ սիրե՜լ, սիրե՜լ, սիրե՜լ,
Կյա՜նքը սիրել,
Կյանքն էլ ի՛նձ է հաստատ սիրում,
Թե էլ սիրող ինձ չլինի...
Ու միշտ մնալ սիրահարված,
Սրտիս դուռը սիրո առաջ
Միշտ լայն բացած,
Միայնությունն իմ վայելել,..

* * *

Чаще всего удаче своему я верю,
И все чаще в любви горю,
Утомлен я любовью,
И без любви жизни смысла
Я не вижу.
Любовь коварен, любовь жесток,
И без любви жизнь без аромата цветок,
И разве жизнь и любовь не то же самое:
Цветок, и аромат, душистый запах,
Манящий к себе восторг.
Хоть бабы все приходят и уходят,
Но любовь во мне никак не гаснет,
И как отважный кавалер,
В бой ринуться снова я готов.
И кровь кипит во мне всегда,
Любви говорю я " Да ",
И счастлив я всегда,
Потому что во мне любовь
Не гаснет никогда.
И больше счастья не желаю,
И удачи большего не будет,
Когда любовь как солнце
Сердце во мне со страстью греет.

Մ Ե Ծ Ը

Թե՛ սիրո մեջ, թե՛ պայքարում
Եղիր դու միշտ անկոտրո՛ւմ,
Ուժեղները հաճախ տոկում,
Մտքով նաև անվերջ խոկում,
Երբեք գերի չեն դառնում,
Ու բոլորից վե՜ր են կանգնում,
Մի՜ գլուխ, չէ՜, չէ՜…
Հազա՜ր գլուխ վեր են կանգնում,
Ազատությա՛ն, պատվի՛, սիրո՛
Գերին են սոսկ նրանք մնում:
Բաց ճակատով մարտի նետվում,
Իրենց բաժին մահն ու կյանքը
ժպիտով են դիմավորում,
Այսպես ապրո՜ւմ, այսպես մեռնո՜ւմ,
Զարկո՛ւմ, զարկվո՛ւմ,
Ու լեգենդ են մի օր դառնում,
Եվ մութ ծովում փարոս դառնում,
Մարդկությանն են առաջ մղում,
Քանզի կյանքն է թագադրում,
Նրանց սիրով Մե՛ծ անվանում,
Սակայն նրանց հաճախ ատում,
Չե՛ն հասկանում,
Ու քչերն են նրանց սիրում,
Քանզի ծառի հաստությունը
Կտրվելուց հետո է լոկ երևում:

Ձ Յ ՈՒ Ն Ը

Ձյունը իջնում է հանդա՜րտ,
Իջնում է թեթև ` քաղաքի վրա,
Ծածկում է մարդկանց սավանով ճերմակ,
Փակելով հինը ` բացում է նոր էջ
Բոլորիս համար,
Թարմ շունչ հաղորդում,
Մեր անդամներին նոր կյանք է տալիս,
Նորից մանկացնում, ստիպում է ժպտալ,
Թռչել ու բռնել երկնքից կախված
Փաթիլները մեծ՝ որպես թիթեռներ,
Կյանքը վայելե՜լ, թեկուզ կա՜րճ վայրկյան,
Ու... ապրել անհոգ...
Ա՜խ, ե՞րբ մեծացա, ե՞րբ հասուն դարձա,
Ու դեռ տակավին ջահել լինելով,
Ահելի նման սպիտակ ձյունի պես,
Գլուխս ծածկեց մազերի մի խուրձ…
Ու իմ քաղաքով հանդարտ քայլելով
Ցայգալույսի առաջին լույսով,
Ձյունն եմ ես բռնում,
Մանկության գիրկը մի պահ ընկնելով,
Անհո՜գ մանկության...
Տարիներն անցան, ու կյանքն էլ կանցնի,
Իսկ ձյունն իջնում է` փաթիլ առ փաթիլ,
Իջնում է հանդա՛րտ,
Իջնում է սպիտակ՝ քաղաքիս վրա:

* * *

Եվ, ահա՛, ես մտածում եմ, միթե՞ ճշմարտությունը տեսնելու համար աչքեր են պետք: Միթե՞ համայնը գրկելու համար ձեռքեր են պետք: Իսկ միթե՞ զգալու համար սիրտ չէ պետք:
Իսկ միթե այս ամենի համար Մարդ լինելը բավական չէ՞: Իսկ մարդ լինելու համար նախ պետք է կարողանալ այս ամենը հասկանալ, զգալ ու ապրել դրանով: Պե՛տք է:
Հավերժական պարադոքսի շրջապտույտ...

* * *

Եթե մարդու մեջ ամփոփված է առյուծի ոգի, ապա այն պետք է անպայման գործի, արտահայտվի իրականում, այլապես կարող է հոշոտել ինքն իրեն...

* *

Սիրո մասին գրելն ինձ համար, թերևս, ամենահեշտ թեման է, իսկ հայրենիքին ձոներգելն ամենաբարդը. Ինչպես մոտենում ես հայրենիքին, նա և ձեռքերդ է այրում և լեզուդ

* * *

Человек должен иметь в жизни цель, все остальное украшения на пути к этой цели.

* * *

Մենք անընդհատ խոսում ենք մարդու հզորության, նրա տիրականության մասին երկրի վրա, բայց մենք ինքներս մեր մասին այնքան քիչ բան գիտենք, այնքան քիչ ենք մեզ ճանաչում, որքան մեր միջավայրն ու երկիր մոլորակը... իսկ մի պահ մտածեք,  որ մենք տիեզերքի մի փոքր մասնիկն ենք:

* * *

Սիրո մասին խոսելիս հարկ է զգուշավոր լինել, քանզի մինչ օրս մենք չգիտենք ինչ է համընդգրկուն սերը, նրա բոլոր դրսևորումները և, ինչ կարելի է, ընդհանրապես, սիրուց սպասել, անգամ, եթե տրվես անմնացորդ:

* * *

Հաճախ, կարդալով Մեծերի Մեծ խորհուրդները, ես ավելի ու ավելի եմ սկսում գնահատել ու սիրել ինքս ինձ:

* * *

Ես պետք է լինեմ լավագույնը այնտեղ, որտեղ դեռ չեմ եղել, ես պետք է լինեմ լավագույնը նրանում,  ինչը դեռ չեմ սկսել, որովհետև,  եթե չլինեմ լավագույնը, ապա չարժի ընդհանրապես սկսել կամ գնալ: 

* * *

Պետք է լինել լավագույնը,  հավակնել լավագույնին, որովհետև վատագույնի, միջակության թեկնածուները չափից շատ են, մրցակցությունն էլ խելահեղ:

" Աստված " իմ հանդեպ շատ դաժան է գտնվել, քանզի նա ինձ այլ շնորհ, ունակություն, քան լինել առաջատար, առաջնորդ ու պարզապես լավագույնը, չի տվել, ինձ այլ ելք չի թողել:
Իսկ ես, լինելով "տաղանդավոր", պարտական եմ ինքս իմ հանդեպ, կիրառելով ընձեռնված հնարավորությունները, հասնել առավելագույնին:

* * *

Քանի դեռ դու չես խաղում հասարակության թելադրած կանոններով, դու նրան հաղթում ես, այն պահից, երբ դու կխաղաս այդ կանոններով, դու տանուլ կտաս կյանքում քո պայքարը:

* * *

Վերջ տուր փիլիսոփայելուն, պարզապես ապրիր ամեն մի օրդ, այլապես զղջալու ես անիմաստ փիլիսոփայության և բաց թողնված հնարավորության համար :

* * *

Նրան, ում ուղարկել ես գրողի ծոցը,  հազիվ թե մի օր այնտեղից հետ գա:

* * *

Ժամանակին համընթաց գնահատում ես այն, թե որ փիլիսոփան, որ փիլիսոփայական միտքը, ինչքանով է կարևորություն ունեցել քո կյանքում: Մի պահ եկավ, երբ ես հասկացա, որ ամենամեծ փիլիսոփան ծնողներս են, ամենաազդեցիկ փիլիսոփայական միտքը նրանց անցած ուղին ու սերը: Նրանք պարզապես փիլիսոփա չեն, այլև հերոսներ են:  Միթե հերոսություն չէ սնել ու մեծացնել այնպիսի մեկին, ինչպիսին ես եմ?

* * *

Ես պետք է լինեմ լավագույնն ամենուր, որովհետև, այնտեղ ուր եղել եմ նախկինում, ունեի կատարելագործվելու տեղ:

Էսպես չի՛ մնա

Էսպես չի՜ մնա... 
Վայրկյանը կանցնի,
Դարն էլ մի վայրկյան 
Կդառնա՜ շուտով,
Էսպես չի՛ մնա...
Կյանքն էլ կապրենք
Ու կյանքն էլ կանցնի.
էսպես չի՛ մնա...
Կյանքը՜ վայելեք,
Վայելքն էլ կանցնի՛,
Ամեն ինչ կանցնի՜,
Էսպես չի՛ մնա...
Ու ով որ մնա,
Հե՜րն էլ անիծած՝
Թող գլուխ գովա՛,
Անվերջ պարծենա՜,
Էսպես չի՛ մնա...

Սերս ցավ է գլխիս տակ

Ցավս գլխիս տակ ես բարձ դարձրած
Կպառկեմ գիշերն իմ անկողնու մեջ
Ու իմ գիշերը ես քեզ կընծայեմ,
Իմ գիշերները ես քեզ կընծայեմ
Ու կլուսացնեմ ամեն մի գիշեր
Քնքուշ անունդ՝ շուրթերիս վրա...
Սերս սրտիս մեջ արյուն լերդացած,
 Չորացե՛լ է, կծկվե՛լ, սմքե՛լ,
Անհրապույր մի զանգված է դարձե՛լ:
Սերը քո հանդեպ ինձ ո՛ւժ է տվել,
Ճախրող արծի՜վ է այն ինձ դարձրել,
Հպա՛րտ մի առյուծ՝ հզո՜ր մի արքա,
Բայց ամենից շատ՝ ինձ կո՜ւյր է դարձրել,
Ոչինչ չտեսնո՛ղ, ոչինչ էլ չուզո՛ղ,
Միայն քե՜զ ուզող, սե՛րդ տենչացող
Մի խենթ է դարձրել...
Դու դեռ խաղո՛ւմ ես, սիրտս մաշո՛ւմ ես,
Սերս չես տեսնում կամ էլ...
Տեսնում ու անտեսում ես:
Դե ի՛նչ, ե՛կ խաղանք, հենց քո՛ կանոնով՝
Խաղիդ համահունչ մենք խաղ կխաղանք,
Սակայն պայմանով՝ բացառման օրենքով,
Ու չնեղանաս, եթե մի պայծառ օր
Ի՜նքդ բացառվես, դառնալով մի հուշ,
Մնալով անցյալում,
Չէ որ անցյալը հանգիստ են թողնում՝
Ապրելո՛ւ համար, սիրելո՛ւ համար,
Կյանքի պարտեզից նոր վարդ պոկելու
Ու նրա բույրով արբելու համար...
Ու չզարմանա՛ս, ու չհարցնե՛ս,
Թե. << Այդ ինչպե՞ս եղավ ու այդ ինչ եղավ,
Որ ինձ մոռացավ, սիրեց ու թողե՜ց,
Ազատ թռչնի պես նա թևեր տվե՜ց,
Այլ ոչ թե թևերս կտրեց>>:
Դու չզարմանաս այն պարզ պատճառով,
Որ ես սիրե՛լ եմ, սիրել իսկապե՜ս,
Իսկ երբ սիրում են թևեր են տալիս,
Այլ ոչ թե կտրում, այլ ո՛չ խեղճացնում,
Պարզապես սիրուն բռնությամբ չեն հասնում,
Պարզապես կյանքը մի օր հեգնում է,
Բայց ուշ է լինում՝ նորից սկսելու,
Ինչ որ բան կյանքում փոխելու համար,
Այս լավ հասկացիր ու մի մոռացիր:

Էս աշխարհում

Էս աշխարհում ի՛մ աշխարհն եմ ես ստեղծում,

Էս աշխարհում  իմ անկյունն եմ շա՜տ սիրում, 

Իմ անկյո՜ւնն եմ կառուցում,

Էս աշխարհում միայն ի՜մն եմ փափագում,

Է՜ս աշխարհում, մո՛ւթ փողոցում, ցո՜ւրտ փողոցում,

Տաքուկ անկյուն եմ փնտրո՛ւմ, 

Ցրտի՜ց, քամո՜ւց ու անձրևից հոգիս պահել եմ ուզում,

Մարդկանց դավի՛ց, մո՛ւթ հայացքից, հոգու ցավի՜ց,

Հոգուս փախո՜ւստ եմ փնտրում,

Ու տանջված անդամներիս հանգստությո՜ւն եմ փնտրում,

Այս աշխարհում ամենից շատ ես հենց ի՜մն եմ փափագում,

Թեկուզ դրսո՜ւմ, մութ փողոցո՜ւմ, ցո՜ւրտ՝ պատի տակ,

Անվերջ ի՜մն եմ ես փնտրում, 

Նեղ կածանով անվերջ անցնում ու փշերից արյունոտվո՜ւմ,

Բայց չե՛մ հոգնում, միշտ առաջ եմ ես նայո՜ւմ,

Մութ անցումով անվերջ քայլում՝

Խավարի մեջ լույս եմ փնտրում,

Ամենից շատ, ամենից վեր Էս աշխարհում

Ես հենց լո՜ւյսն եմ շատ սիրում 

Ու հենց լո՜ւյսն եմ միշտ տենչում:

Մարդու ծագումը և զարգացման հեռանկարները

Մարդու ծագման վերաբերյալ կան մի շարք տեսակետներ, որոնց ես կոնկրետացված չեմ անդրադառնա: Սակայն ցանկանում եմ նշել, որ, իմ կարծիքով, կյանքը սկզբնավորվել է ամենափոքր քիմիական մասնիկից, որը փոխազդեցության մեջ մտնելով տարբեր բնակլիմայական, տիեզերական պայմաններում գոյություն ունեցող միջավայրերի հետ զարգացել է տարբեր կերպ և ստացել բազմապիսի ձևեր: Զարմանալի չի լինի, եթե մի օր պարզ դառնա, որ ողջ տիեզերքը ընդամենը մի << գիտնականի >> խոշորացույցի տակ հայտնված ատոմ է կամ ավելի փոքր մասնիկ: Ուստի ես կցանկանամ կյանքի, մարդու և տիեզերքի գոյությունը պայմանավորել վերբնական գիտությամբ:

Երբ ինձ հարցնում են, թե արդյոք ես աստծո գոյությանը հավատում եմ, ես հստակ կարող եմ պատասխանել, որ, այո՛, հավատում եմ, սակայն ես չգիտեմ, թե ումն եմ հավատում: Ես կարող եմ փաստել միայն մի բան՝ աստված շատ լուրջ գիտնական է: Իսկ դուք պատկերացրեք, որ նման գիտնականներ շատ կան և մենք միայն մի փոքր փորձանմուշ ենք: Տիեզերքը՝ մի ատոմ: Սակայն սա դեռ սկիզբն է: Ես վստահ եմ, որ այն ցիկլը, որի մեջ մենք ընդգրկված ենք, բարդ է, այն ունի սկիզբ, բայց վերջ չունի: Քանզի ժամանակն ու թվերն անվերջ են՝ մարդուն հաջորդում է մարդը, գիտնականին գիտնականը, աստծուն՝ աստվածը, Էությանը՝ Էությունը, ընդ որում՝ ավելի կատարելագործվելով և վերընթաց շարժմամբ: Արդյունքում ստացվում է՝   << Տիեզերքը գոյություն ունի Տիեզերքի մեջ՝ “mobilum un mobile” >> ՝ անվերջ շարժ, անվերջ աճ:

Մարդն էլ որպես այս շարժի մասնիկ, ծագել է որոշակի ժամանակահատվածում, կատարում է որոշակի դեր, ունի խիստ որոշակի նպատակ / իսկ այդ նպատակը գենետիկորեն, վերգիտակցական մակարդակով ներդրված է մեր << համակարգիչներում>>/: Ընդ որում ոչ թե առանձին մարդը, այլ ողջ մարդկությունը որպես մեկ միավոր: Սակայն ես համարում եմ, որ ներկայումս տեղի ունեցող ամեն մարդկային, բնակլիմայական երևույթ ունի իր իմաստը՝ կատարվում է բնական ընտրություն, զտում, մաքրում:

Մարդու ծագման դարվինյան տեսության համաձայն՝ մարդն առաջացել է կապիկների որոշակի տեսակից, որին անվանում ենք << հոմո սափիենս >>: Գուցե այստեղ ճշմարտության նշույլ կա՞: Այդ ինչպե՞ս է լինում, որ երկիր մոլորակի վրա առկա բոլոր կենդանատեսակներից զարգացում է ապրել, բանական էակ է դարձել միայն մարդը: Այստեղ << արդարություն>> կա՞:  Իսկ գուցե մարդն ամենևին էլ երկրային էակ չէ՞: Դարվինի կապկային ոսկորներին հանգիստ թողնենք և անցնենք առաջ:

Երկիր մոլորակի պատմությունը հաշվվում է մոտ 5-7 մլրդ տարի: Եթե, հաշվի առնենք նախկինում արձանագրված և այսօր մեզ հասած մի շարք գիտական նվաճումներ, մի շարք պատմագիտական կոթողներ, որոնց մենք այսօր բացատրություն չենք կարողանում գտնել ու համադրելով սրա հետ այն կարծիքը, որ, իբրև թե, մարդկության << գիտակցական կյանքն>> ունի  35-40 հզր. տարվա պատմություն, որի կեսն էլ, համաձայն պաշտոնական պատմագիտության, չի կազմում նրա զարգացած բանական գործունեության, գիտական նվաճումների հատվածը, ապա ինչպես կարող է բացատրվել այն, որ  դեռևս մեզանից 7,5 հզր տարի առաջ մարդիկ զբաղվել են աստղագիտությամբ / դրա վկայությունն է քարահունջը, հետագայում մոտ 2 հզր տարվա տարբերությամբ սթոունհենջը և այլ նմանատիպ կառույցներ/: Ինչպես կարող ենք բացատրել եգիպտական բուրգերի գաղտնիքը, ացտեկների պատմական ժառանգությունը:

Ինչպե՞ս կարող ենք բացատրել այն հանգամանքը, որ Քեոփսի բուրգում առկա փարավոնի դամբանասենյակից բացվող ճեղքը նայում է աստղերին, ավելի կոնկրետ՝ Օրիոնի / Հայկի/ համաստեղությանը: Միթե՞ սա ինչ որ ուղերձ չէ: Միթե՞ 5-7 մլրդ տարվա երկրային պատմության մեջ մարդ արարածն առաջին բանական էակն էր: Կարծում եմ այս տեսակետը բավականին վտիտ է և կենսականություն ունենալ չի կարող:

 Պարզապես պետք է դիտարկենք, որ երկիր մոլորակը սկսում է իր ընդերքից վեր հանել նոր գաղտնիքներ: Դրանցից են վերջերս հայտնաբերված հսկաների մնացորդները՝ ոսկորները, Պլատոնի պատկերացումները Ատլանտիդայի մասին, որտեղ ապրում էին երջանիկ և զարգացվածության բարձր մակարդակի մարդիկ: Եվ այստեղ մի հարց՝ ու՞ր անհայտացավ Ատլանտիդան: Եթե բացատրելու լինենք մարդու զարգացման, առաջընթացի, ներկա ունակությունների և հնարավորությունների աստիճանը մեզ համար դեռևս անբացատրելի կենսաժամանակագրական ցիկլի մեջ և սրա համատեքստում դիտարկենք Ատլանտիդան, ապա կարող ենք փաստել մի բան, Ատլանտիդան ոչ մի տեղ չի կորչել, պարզապես                  << ատլանտներն>> անցել են հաջորդ, անբացատրելի մի գոյության մակարդակի, որի պահանջմունքները երկիր մոլորակը բավարարել չէր կարող: Իսկ միթե՞ նույնը չի                         << սպառնում>> մարդկությանը: Միթե՞ մեզանից հետո չեն գալու ուրիշները, որոնք կարծելու են, թե միայն իրենք են եղել այս մոլորակի վրա:

Կարող եմ վստահաբար ասել միայն, որ մարդկությունը ներկայումս գտնվում է իր մանկական հասակում, դրա վկայությունն է նրա ուղեղի զարգացվածության աստիճանը՝ 100%-ից առավելագույնը 7-8%: Դրա վկայությունն է նաև մարդկության դրսևորած վարքագիծը: Ներկայումս այն ամենը, ինչ կատարվում է, ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ                              << համամարդկային կամակորություն >>:

Իսկ, եթե մարդն այս մոլորակի վրա ժամանակավոր բնակություն հաստատած գոյ է, ապա ինչ է երկրագունդը: Ըստ իս երկրագունդը միայն յուրատեսակ ինկուբացիոն միջավայր է, որում մարդը զարգանալու է մինչ որոշակի մակարդակի հասնելը, որից հետո մարդ տեսակը լքելու է երկրագունդը:

Իսկ ի՞նչ է սպասվում մարդկությանը երկրագնդից դուրս: Իսկ ով կարող է ասել, թե իր հնարավորությունների 15 %-ի դեպքում ինչ կարող է անել: Սակայն ես կարծում եմ որ մարդկությունը իր հնարավորությունների լիարժեք տիրապետման դեպքում հասնելու է այն մակարդակին, որը մենք անվանում ենք աստվածային:

Համենայն դեպս դեռևս կան բազմաթիվ գաղտնիքներ, որոնք դեռ պետք է բացահայտվեն, սակայն ամեն դեպքում առաջ մղող ազդակը լինելու է համարձակությունը, որն էլ առաջ է տանելու մարդկությանը դեպի նորանոր բարձունքներ դեպի նոր հաղթանակներ և մարդկությունն ապացուցելու է իր կենսականությունը:

Բոլոր ժամանակներում մարդկությունը քմծիծաղով է վերաբերվել գիտական ֆանտաստիկային, ինչը մեր հնարավորությունների պարագայում բնական է: Սակայն ժամանակը ցույց է տվել, որ արդյունքում ճշմարտությունը թաքնված է ֆանտաստիկայի և մտքի թռիչքի մեջ:  

Իմ կյանքը լի է

Իմ կյանքը լի է արևի լույսով,

Շողով արևի, ջերմությա՜մբ նրա,

Իմ կյանքը լի է կնո՜ջ բուրմունքով,

Գարնան ծաղկունքո՛վ,

Կյանքս սնամեջ լի է քեզանո՛վ.

Ամեն աստծո օր բացվո՜ւմ է քեզնով

Ու մթնում քեզնով,

Ամեն մի ծաղիկ բուրում է քեզնո՛վ,

Արբեցնում քեզնով ու գերո՜ւմ,

Տանո՜ւմ հեռուներ, նոր հորիզոններ,

Դե՛ռ չտեսնված, դե՜ռ չկարդացված,

Անգամ չգրված նոր հեքիաթներին

Հանդիպման կրկի՛ն,

Ամեն հանդիպում մի կյա՜նք է անգին,

Բովանդակ մի կյա՛նք

Լեցուն քեզանո՛վ, քո անուշ բույրո՛վ,

Ժպիտով անգի՜ն, դիմագծերով

Քո աստվածայի՜ն, կատարյա՜լ, նրբի՜ն,

Օրս բացվում է քեզանով կրկին,

Թող որ չմթնի առանց քե՜զ անգին: